Adriaan Pauw-jaar in Heemstede op laag pitje

Ad van der Zee

Adriaan Pauw (1585-1653) stamde uit een rijke Amsterdamse, oorspronkelijk Goudse, handelsfamilie. Zijn vader was bewindhebber bij de VOC geweest. Samen met zijn broer had hij geïnvesteerd in Drentse veenontginningen en dat leverde hem veel winst op. In 1620 kocht hij de ambachtsheerlijkheid Heemstede (onder Haarlem), waarmee hij ‘Heer van Heemstede’ werd. Dat feit wordt dit jaar in de gemeente Heemstede uitgebreid gevierd, maar helaas moeten alle festiviteiten in het kader van 400 jaar Adriaan Pauw worden opgeschort door de coronacrisis.

Toen Pauw eenmaal Heer van Heemstede was geworden, ging hij zich als een heuse plattelandsedelman gedragen. Hij was daarin niet uniek, voor meer rijk geworden kooplieden was het bezit van een eigen ambachtsheerlijkheid een grote wens en ambitie. Hij liet het bestaande kasteeltje ‘Het oude Slot’ verbouwen tot een waar lustslot, gaf opdracht voor de bouw van een kerk (de Oude Kerk aan het Wilhelminaplein) en trad op als projectontwikkelaar. Hij liet in Heemstede de Zandvaart en de Glippervaart aanleggen waarlangs scheepsladingen duinzand naar Amsterdam werden aangevoerd voor de ophoging en versteviging van de veengrond en de bouw van de grachtengordel. De Bleekersvaart werd in zijn opdracht gegraven om de linnenblekerijen in Heemstede van schoon duinwater te voorzien. Dat leidde tot een groei van die nijverheid en een toename van het economisch belang van Heemstede.

In zijn latere leven werd Pauw pensionaris van Holland en onderhandelaar namens de Staten-Generaal bij de Vrede van Münster in 1648. Hij en zijn echtgenote Anna van Ruytenburgh liggen begraven in een eigen grafkelder in de door hem gestichte kerk in Heemstede. Hun grafmonument is ontworpen door de Amsterdamse architect en beeldhouwer Pieter de Keyser, zoon van Hendrick.

Alle activiteiten in het Pauwjaar in Heemstede zijn op een speciale website te vinden. Hopelijk gaat een aantal nog door de komende tijd!