Een enkeltje Leiden-Boston

Wouter Linmans

Aan de Vliet, naast het regionaal archief in Leiden, staat een bronzen beeld van een mensfiguur die op symbolische wijze twee werelden overbrugt. Het beeld staat op de plek waar in 1620 de Pilgrim Fathers vertrokken. Ze voeren onder de Vlietbrug door, in de richting van Delfshaven, gingen in Groot-Brittannië aan boord van de Mayflower, en zetten koers naar de Nieuwe Wereld. Het monument aan de Vliet, vervaardigd door Gert van der Woude, staat er sinds 2003. Op een lange gedenksteen aan de voet van het monument staan de familienamen van Leidse Pilgrims. Allerton, Bradford, Carpenter, Fletcher, Masterson, Winslow: Engelse calvinisten die begin 17de eeuw naar Nederland uitweken. Ze vestigden zich in Leiden waar ze elf jaar woonden.

In de binnenstad, aan de voet van de klokkentoren van de Hooglandse Kerk, staat het Leiden American Pilgrim Museum, een grote naam voor een klein museum. Twee eeuwenoude woningen zijn ingericht met meubels uit de tijd van de Pilgrims en tonen aspecten van het dagelijks leven. Ik ben er begin dit jaar voor het eerst geweest. Het voelt alsof je een tijdcapsule binnenstapt. De kleine vloertegels rond een oude haard zijn nog origineel en het ruikt er naar meubelstukken uit de 17de eeuw (er staat zelfs een middeleeuwse stoel, waar je even op mag zitten).

Na een reis van meer dan zestig dagen gingen de Pilgrims in november 1620 aan land op het schiereiland Cape Cod, niet ver van de huidige stad Boston. In hun kielzog werd in de loop der jaren een indrukwekkende reeks monumenten opgericht, waaronder het beeld aan de Vliet in Leiden, een glas-in-loodraam in de Pelgrimvaderskerk in Delfshaven, en grote stenen monumenten in Southampton (Groot-Brittannië) en Provincetown (Verenigde Staten). Een aantal Pilgrims bleef in Leiden achter, waaronder hun geestelijk leider John Robinson. Een plaquette aan de buitenmuur van de Pieterskerk herinnert aan zijn dood – vermoedelijk het meest ingetogen gedenkteken voor de Pilgrims. ‘Buried Under this House of Worship, 4 Mar.1625. In Memoria Aeterna Erit Justus’.

Dit jaar is het 400 jaar geleden dat de Pilgrims naar de Nieuwe Wereld vertrokken. Leiden is één van de steden waarin die gebeurtenis wordt herdacht. Museum De Lakenhal verzorgt een speciale tentoonstelling over de reis: ‘Pilgrims naar Amerika – en de grenzen van vrijheid’. Erfgoed Leiden en Omstreken heeft de opdracht gegeven om 3d-impressies van vier locaties in Leiden rond 1610-1620 te laten maken. Beide initiatieven laten de bezoeker op een bijzondere manier kennis maken met de wereld en het gedachtengoed van de Pilgrims vierhonderd jaar later. Kijk voor meer informatie over de herdenking van 400 jaar Pilgrims op. www.mayflower400leiden.nl/.

En wil je meer weten over Leiden American Pilgrim Museum, lees dan het topstuk van Jeannette van der Kamp in Holland 2018-2 over het verborgen Amerikaans erfgoed in Holland.