Hollandse Studiën 40
Hollandse Studiën 40: E.G. Arnold, Het genootschap Christo Sacrum te Delft. Privatisering van de godsdienst omstreeks 1800. 2003, 370 blz., ingenaaid, geïllustreerd, ISBN 907040351x, €29,-
In dit boek wordt de turbulente geschiedenis beschreven van het Delftse godsdienstig genootschap Christo Sacrum (1797-1838). Ed Arnold belicht deze geschiedenis vanuit een nieuw perspectief. Hij toont Christo Sacrum als uniek voorbeeld van het proces van privatisering van de godsdienst na de scheiding van kerk en staat in 1796. Toen werd geloof steeds minder een zaak van de publieke overheid, en steeds meer een aangelegenheid van gezin en individu. Onder aanvoering van J.H. Onderdewijngaart Canzius en I. van Haastert werd Christo Sacrum aanvankelijk opgericht als geheim genootschap. Juristen, niet theologen voerden er de boventoon. Het interconfessionele Christo Sacrum koesterde nationale aspiraties: het wilde het zedelijk verval – de Jan Salie-geest – in Nederland een halt toeroepen. Uiteindelijk bleef het bij een lokaal experiment van protestantse sociabiliteit. Arnolds op het genootschapsarchief gebaseerde studie vormt een belangrijke bijdrage aan het onderzoek naar Verlichting, genootschapsleven en protestantse religiositeit en esoterie.