Recensie G.A. Bredero, Proza
G.A. Bredero, Proza. Uitgegeven, vertaald en toegelicht door Jeroen Jansen Hilversum, Verloren, 2011, 299 p., geïll., ISBN 9789087042608, prijs €25,-
door Johannes Müller, Universiteit Leiden
Dat de begeleidende prozateksten bij Gerbrandt Bredero’s toneelstukken van grote waarde voor de analyse van zijn werk kunnen zijn, is uit studies naar deze auteur steeds opnieuw gebleken. Maar behalve als sleutels tot het ‘eigenlijke’ werk hebben de, toegegeven schaarse, prozateksten van de Amsterdamse dichter en toneelschrijver tot nu toe op weinig belangstelling kunnen rekenen.
De onderhavige becommentarieerde tekstuitgave van Jeroen Jansen probeert daar verandering in te brengen en de literaire en cultuurhistorische waarde van juist deze teksten te onderstrepen. De uitgave omvat naast de voorredes en opdrachten van Bredero’s toneelstukken ook de zes brieven die van de dichter bekend zijn.
Dat dit boek door een grote kenner is geschreven en samengesteld staat buiten kijf. De specifieke functie van deze editie blijft echter onduidelijk. Jansen verantwoordt zijn publicatie met een beroep op toekomstig onderzoek waarin hij “dit proza vanuit een ander invalshoek wil gaan bestuderen”. Ook zou dit boek voor het onderwijs gebruikt kunnen worden. Wat die “andere invalshoek” ook moge inhouden, de geïnteresseerde onderzoeker kon natuurlijk al terugvallen op de bestaande tekstuitgaven, die sinds enige tijd ook digitaal te raadplegen zijn via de website van de Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren.
De, toegegeven schaarse, prozateksten van de Amsterdamse dichter en toneelschrijver hebben tot nu toe op weinig belangstelling kunnen rekenen
Ook al zijn de tot de toneelstukken behorende voorredes en opdrachten van Bredero’s toneelstukken zeker op zichzelf interessant, met name voor onderzoeksdoeleinden is de gebruikswaarde van deze prozateksten toch hoger als ze in combinatie met de toneelteksten te raadplegen zijn. Hetzelfde geldt ook voor het onderwijs: omdat het schaarse proza van deze auteur daar vooral behandeld zal worden in combinatie met zijn toneel- en dichtwerk zijn integrale uitgaven van de verschillende werken mijns inziens vele malen bruikbaarder.
Over de behoefte waarin dit boek voorziet had dan ook beter nagedacht moeten worden. Met name de keuze voor een vertaling van de teksten naar hedendaags Nederlands vraagt om een verantwoording. De opdrachten en voorredes zullen los van de toneelteksten nauwelijks op belangstelling van een groter algemeen geïnteresseerd publiek kunnen rekenen.
Uit het uitgebreide commentaar waarvan Jansen de prozateksten teksten voorziet blijkt de deskundigheid en de scherpe analytische blik van de auteur
De beoogde doelgroep moet dus onder de specialisten gezocht worden, wat de keuze voor een hertaling niet begrijpelijker maakt. Zelfs beginnende studenten Nederlands zouden met een geannoteerde tekstuitgave uit de voeten moeten kunnen, en omdat Bredero’s proza als studiedoel op zichzelf toch vooral voor gespecialiseerdere ouderejaarsstudenten interessant is, zal dit boek nauwelijks als propedeusestof aan bod komen. Als een dergelijke uitgave dan in tijden van de voortschrijdende digitalisering in de geesteswetenschappen ook nog juist in deze vorm verschijnt, blijven de mogelijkheden die de nieuwe media en onderzoekstechnieken bieden helaas onbenut. Voor studenten en onderzoekers was een doorzoekbare digitale tekst bruikbaarder geweest en zouden tabellen over de woordaantallen van de afzonderlijke teksten zoals op pagina 38 overbodig zijn.
Het doel van het boek, namelijk Bredero’s proza meer onder de aandacht te brengen, had effectiever bewerkstelligd kunnen worden
Uit het uitgebreide commentaar waarvan Jansen de prozateksten teksten voorziet blijkt de deskundigheid en de scherpe analytische blik van de auteur. En ook al beschikken we al over verschillende biografische schetsen van Bredero, de biografische inleiding en de contextualisering van de teksten in proza door inbedding in 17de-eeuwse prozagenres zijn inderdaad verhelderend.
Het doel van het boek, namelijk Bredero’s proza meer onder de aandacht te brengen, had mijns inziens effectiever bewerkstelligd kunnen worden door de specialisten in een echte vakpublicatie aan te spreken, waarin Jansens analyses beter tot hun recht hadden kunnen komen. Zoals Jansen suggereert, kunnen we deze publicaties echter nog verwachten. De breder geïnteresseerde lezers hebben daarentegen meer aan een integrale en hertaalde uitgave van de teksten, waarin toneeltekst én voorredes zijn opgenomen.
Verwijzing: Holland Historisch Tijdschrift, Johannes Müller, 24 april 2013.