Hollandse Podcast Parade #12
NPO 1 KRO-NCRV | Serie Het verloren hoofd (duur: 6 afleveringen van tussen de 20 en 40 minuten)
Gesignaleerd door Marieke Dwarswaard
In Het verloren hoofd, een podcast van NPO 1, gaan journalisten Mathijs de Groot en Nienke Zoetbrood naar aanleiding van een bericht van amateurhistoricus Donald Tick op zoek naar – geen grote verrassing – een hoofd. Het gaat om het hoofd van de Indonesische vrijheidsstrijder Dehman Lemang, die leefde aan het einde van de 19de eeuw. Hij werd door de Nederlandse koloniale autoriteiten gedood toen hij tegen hen in opstand kwam, en volgens Tick is zijn hoofd naar Nederland verscheept. Tick is zelf al jarenlang op zoek naar het hoofd, omdat leden van zijn schoonfamilie verre afstammelingen zijn van Lemang, maar loopt vast in zijn zoektocht.
Al vrij snel wordt duidelijk dat het hoofd waarschijnlijk in de collectie van het Leids Anatomisch Museum zit, een instituut dat meer dan 10.000 preparaten van lichaamsdelen bezit.
Het thema van de podcast, eind 2019 verschenen, was voor Zoetbrood geen onbekend terrein: in 2018 schreef ze al een reportage voor Vrij Nederland over de kasten vol met menselijke resten bij het Tropenmuseum. Zowel in dat artikel als in de podcast wordt de vraag gesteld hoe die resten daar terecht zijn gekomen en of ze niet gewoon terug moeten naar de nabestaanden.
In een tijd waarin musea – eindelijk – actief zijn gaan nadenken over de koloniale aspecten van hun collectie houdt het Leids Anatomisch Museum de luiken gesloten. De podcastmakers bellen en mailen eindeloos vaak en proberen via allerlei routes contact te krijgen met de instantie. Als luisteraar leef je mee met hun groeiende frustratie én met de lichtpuntjes die er af en toe ook zijn in deze zoektocht.
Deze podcast is een toegankelijke toevoeging aan het debat over teruggave van museumstukken aan de rechtmatige eigenaren. De makers reflecteren kritisch op de starheid van het Anatomisch Museum maar ook op het idee van teruggave aan de rechtmatige eigenaar – want wie is dat precies? Bovenal laat de podcast zien dat het debat hierover nog maar net begonnen is.
De podcastserie Het verloren hoofd is hier te beluisteren: https://www.nporadio1.nl/podcasts/het-verloren-hoofd