De winnaar van de masterscriptieprijs is de scriptie van Owen Lammertink (Radboud Universiteit Nijmegen), getiteld Kwetsbare vrouwen of sterke moeders. Een onderzoek naar de ‘vulnerability’ van Amsterdamse ongehuwde moeders in de tweede helft van de negentiende eeuw.

Lees het artikel van Owen Lammertink over de Amsterdamse ongehuwde moeders in Holland 47:3 (2015)

De scriptie richt zich op het onderzoeken van de kwetsbaarheid van ongehuwde moeders in Amsterdam gedurende de tweede helft van de negentiende eeuw. Het concept van kwetsbaarheid heeft iets onmeetbaars, en wordt in literatuur dikwijls gereduceerd tot de economische positie (gemeten aan de hand van het beroep van de vader, de man en/of de persoon zelf). Met name voor vrouwen, maar misschien geldt dit wel voor iedereen, schiet deze benadering tekort. Door in te gaan op allerlei sociaal-demografische factoren die mensen in het leven meer of minder kwetsbaar maken (zoals onder andere de woonomstandigheden, de samenstelling van de huishoudens en doodsoorzaken) analyseert Lammertink een heel substantieel deel van de levens van deze vrouwen. Op basis van gegevens uit bevolkingsregisters, registers van de burgerlijke stand en de doodsoorzakenregistratie van het CBS, traceert hij deze aspecten van 50 ongehuwde en 50 gehuwde moeders waarvan de kinderen geboren zijn in de maanden januari, februari en maart 1864.

Lammertink laat in zijn onderzoek zien dat er tussen ongehuwde en gehuwde moeders in plaats van verschillen toch vooral overeenkomsten bestonden. In tegenstelling tot allerlei veronderstellingen kregen de moeders uit beide groepen ongeveer rond dezelfde leeftijd kinderen, waren ze afkomstig uit dezelfde beroepsklassen, woonden ze tijdens hun levens grofweg in dezelfde buurten en leefden de ongehuwde moeders bovendien gemiddeld minstens net zo lang. Daarnaast bleken de huwelijkskansen van ongehuwde moeders niet verkeken: 36 van de 50 vrouwen huwden alsnog. Wel hadden de kinderen van ongehuwde moeders meer kans om te sterven binnen de eerste twee jaar van hun leven (34% ten opzichte van 16%). De conclusie?  Kwetsbaar waren de Amsterdamse ongehuwde moeders zeker, maar de gehuwde moeders waren weinig beter af in het 19e-eeuwse Amsterdam waar naar schatting een derde deel van de bevolking op of onder de armoedegrens leefde.

Lammertink heeft een interessant en gedegen onderzoek geleverd en zijn scriptie is goed ingebed in de relevante literatuur. De jury is onder de indruk van Lammertinks fraaie bronnenanalyse en prijst de wijze waarop de scriptie  de sociaal-demografische factoren van kwetsbaarheid probeert te identificeren en te kwantificeren. De scriptie is door de Amsterdamse casestudy weliswaar lokaal-historisch van aard, maar draagt door de conceptuele operationalisering bij aan de mogelijkheid tot toekomstig vergelijkend onderzoek met een grote reikwijdte. Het is om deze redenen dat de jury er van overtuigd is dat Lammertinks scriptie een waardige winnaar is voor de masterscriptieprijs van Holland 2013.