Aanmoedigingsprijs voor bachelorscriptie 2023

Ook dit jaar is de redactie van Holland. Historisch Tijdschrift weer blij verrast door de hoeveelheid inzendingen van scripties van studenten die meedingen naar de felbegeerde Holland Scriptieprijs. De kwaliteit van de bachelor- én masterscripties was zeer hoog. Dit jaar ontvangen twee studenten de aanmoedigingsprijs voor beste bachelorscriptie, omdat de jury aangenaam verrast was door het hoge niveau. ‘Er kan er maar één de winnaar zijn’, zegt men dan doorgaans, maar toch is anders besloten. Twee scripties staken er namelijk uit door hun bronnenbehandeling en zeer uitgebreide uitwerking. Maar de scripties waren door hun onderwerpskeuze zó verschillend en onvergelijkbaar dat de jury daarom besloten heeft om de prijs dit jaar te gunnen aan zowel Julius van der Poel (Universiteit Leiden) als aan Laura van Voorden (Universiteit Utrecht) ter aanmoediging van hun historisch werk.

De scriptie van Julius van der Poel, getiteld ‘Groote verderflijcke schaede ende costen’ behandelt het proces dat in 1495 werd gevoerd tegen de Hollandse ambtenaar Philips Saey wegens sodomie (homosexualiteit). Bij eerdere, vergelijkbare, processen was deze aanklacht vooral ingezet om met de beschuldigde om persoonlijke of politieke redenen af te rekenen en diens bezit te confisqueren. Beklaagden konden zich nauwelijks verdedigen en werden doorgaans zonder pardon ter dood gebracht. Philips werd op de brandstapel in het Haagse Bos verbrand en de veronderstelling was dat de aanleiding voor zijn proces hetzelfde als bij anderen zou zijn. Van der Poel laat echter overtuigend zien dat het toch wat gecompliceerder in elkaar stak en dat er vooral een schuldenkwestie lag waardoor Philips tegenstanders had gekregen. Ook de context van het proces binnen de Hollandse bestuurlijke situatie en vergelijkbare processen in het buitenland worden door hem behandeld. De uitwerking van de vraagstelling alsmede stijl en schrijftalent waren voor de jury doorslaggevend.

Daarnaast geeft de jury de prijs tevens aan Laura van Voorden voor haar (Engelstalige) scriptie ‘Hendrik Schaap and the Civil Service in Hilversum’. Hendrik Schaap was een gemeenteambtenaar die in de Tweede Wereldoorlog werkzaam was op het distributiekantoor in Hilversum. Hij werkte mee met het Duitse bestuur, maar pleegde, net als zijn collega’s, kleine daden van verzet. Maar hij paste zich vooral aan, zoals zovelen. Zijn hele afdeling werd op zeker moment opgepakt en gevangengezet in het Oranjehotel in Scheveningen, waarbij hij uiteindelijk weer werd vrijgelaten. Het verhaal van Hendrik Schaap speelt een zekere rol binnen het Hilversumse beeld van lokaal verzet en collaboratie en de bijbehorende herinneringscultuur, wat voor Van Voorden, als medewerkster van het stadsbestuur, tijdens het onderzoek ook persoonlijk confronterend was. Zij behandelt de vraag ‘wat was verzet en wat collaboratie en welke motieven kon iemand hebben om zich al dan niet aan te passen?’ Zij doet dat onder meer aan de hand van het persoonlijk archief van Hendrik Schaap en via interviews met zijn zoons. Deze combinatie van archiefonderzoek en oral history maakt haar scriptie in de ogen van de jury buitengewoon en daarom mede een terechte prijswinnaar.

De jury wil de winnaars van harte feliciteren. Ook danken wij alle inzenders voor de moeite die zij hebben genomen om hun scriptie voor te leggen aan de jury van de Holland Scriptieprijs. Wij hopen op net zo’n mooie oogst in 2024, tot volgend jaar!

Romy Beck, Jaap de Haan, Merle Lammers en Ad van der Zee