Juryrapport Scriptieprijs 2024
De jury van de scriptieprijs van Holland. Historisch Tijdschrift stond dit jaar weer voor de uitdagende opdracht om uit alle inzendingen de beste bachelor- en masterscriptie te kiezen. De onderwerpen waren dit jaar heel divers, na beraad heeft de jury tot winnaar van scriptieprijs gekozen ‘De reinheid der stad moet soo veel mogelijk worde gadegeslagen’. De invloed van vervuiling van de ruimte op de politiek en arbeidsorganisatie van Leiden en de omringende stadsheerlijkheden, 1750-1851 van Elise van der Leer-Schaaf.
Van der Leer-Schaaf heeft een scriptie geschreven over relevant onderwerp, milieuvervuiling in de vroegmoderne tijd. Dit onderwerp past bij de environmental history, een relatief nieuwe tak in de geschiedwetenschap. In het sterk historiografische overzicht laat de auteur zien dat tot nu toe vooral onderzoek is gedaan naar milieuvervuiling in de periode vanaf de Industriële Revolutie. In deze degelijke scriptie wordt het onderzoeksveld verbreed naar de pre-industriële periode, in het bijzonder naar de invloed van vervuiling van de ruimte op de politiek en arbeidsorganisatie van Leiden en de omringende stadsheerlijkheden.
Het onderzoek in De reinheid der stad is thematisch opgebouwd: eerst wordt gekeken naar de ruimte (Leiden en omstreken), vervolgens naar de politiek (totstandkoming van wetgeving en rekesten) en tenslotte naar de arbeid (bureaucratisering en arbeidsorganisatie). Aan de hand van rekesten en stadskeuren analyseert Van der Leer-Schaaf welke invloed vervuiling had op de politieke besluitvorming in Leiden: hoe kwamen deze keuren tot stand? Daarnaast heeft ze ook onderzocht welk effect afval en vervuiling hadden op arbeidsorganisatie in Leiden en omstreken.
In een uitgebreide conclusie reflecteert de auteur op haar onderzoeksvragen. Ze constateert onder meer dat de stedelijke politiek toegankelijk was voor de burgers van Leiden (in mindere mate voor de stadheerlijkheden). Van der Leer spreekt zelfs over een inclusieve politiek. In grote lijnen sluiten de uitkomsten aan bij andere onderzoeken over burgerschap en politiek in de vroegmoderne tijd: in de periode 1750-1851 is vooral sprake van bestuurlijke continuïteit en verdergaande bureaucratisering. De invalshoek om vanuit stedelijke vervuiling of het milieu naar vroegmoderne stadgeschiedenis te kijken maakt deze scriptie vernieuwend en relevant.
De jury wil de winnares van harte feliciteren. Ook danken wij alle inzenders voor de moeite die zij hebben genomen om hun scriptie voor te leggen aan de jury van de Holland Scriptieprijs. Wij hopen op net zo’n mooie oogst in 2025, tot volgend jaar!