Hollandse Podcast Parade #13

NPO 1 VPRO | Serie De plantage van onze voorouders (duur: 8 afleveringen van ca. 35 minuten)

Gesignaleerd door Karin Lurvink

Een witte adellijke Nederlandse familie komt samen in het omstreden statige grachtenpand van museum Van Loon. Weinig verrassend. Maar voeg daarbij een zwarte familie en een discussie over hun gezamenlijke slavernijgeschiedenis, en de spanning stijgt. Aflevering 8, de afsluiter van de podcast ‘De plantage van onze voorouders’, is daarmee dan ook uniek en ontzettend leerzaam. Zelfs voor iemand die al veel over het Nederlandse slavernijverleden en racisme heeft gelezen. De acht afleveringen plus de bonusafleveringen van deze podcast duren ruim zes uur, maar de vertelling is slechts bij tijd en wijle langdradig en een beetje herhalend: de luisteraar blijft nieuwsgierig naar de afloop.

In de eerste afdeling introduceert de hoofdverteller zich: Maartje Duin, een witte journalist uit een adellijke familie. Ze stelt zichzelf de vraag: welke rol hebben mijn voorouders gespeeld in het Nederlandse slavernijverleden? Ze beschrijft deze relatief makkelijke zoektocht in de eerste drie afleveringen van de podcast: haar voorouders bezaten aandelen in plantage Tout Lui Faut in Suriname. In het archief krijgt Maartje de lijst onder ogen met daarop de namen van de slaafgemaakten die gedwongen op deze plantage werkten. Ze zoekt contact met nazaten van hen en gaat met een van deze nazaten samenwerken: Peggy Bouva. Vanaf aflevering vier staat niet alleen meer de familiegeschiedenis van Maartje centraal, maar ook die van Peggy. Voor haar is de zoektocht naar haar familiegeschiedenis, in Nederland en in Suriname, door een gebrek aan documentatie een stuk lastiger, dat uiteraard verklaard kan worden door het verschil in sociale klasse tussen Peggy’s en Maartjes familie in de 18de eeuw.  

Toch is deze podcast meer dan twee persoonlijke genealogische zoektochten in de Nederlandse geschiedenis. De gesprekken over de verschillen tussen het witte en het zwarte perspectief en over het slavernijverleden maken veel los, en geven Maartje nieuwe inzichten over hoe bepaalde aspecten doorwerken in het heden. Zo wordt ze zich steeds meer bewust van haar bevoorrechte positie en de subtiele manieren waarop dit zich uit, bijvoorbeeld in Nederlandse gewoontes en taalgebruik. In de bespreking hiervan gaan Maartje en Peggy (en hun families) geen enkel omstreden en gevoelig onderwerp uit de weg: het witte schuldgevoel, racisme, zwarte piet, slavernijexcuses en herstelbetalingen komen allemaal uitvoerig aan bod. Deze gelaagdheid is wat deze podcast tot een must hear maakt voor iedereen en laat zien hoe relevant geschiedenis voor het heden kan zijn.

De podcastserie is De plantage van onze voorouders hier te beluisteren: https://www.vpro.nl/programmas/de-plantage-van-onze-voorouders.html